امروزه اکثر افراد از سطح زبان انگلیسی خوبی برخوردار هستند و تمایل دارند از این توانایی‌شان برای کسب درآمد استفاده کنند. شاید شما هم جزء این دسته افراد هستید و قصد دارید از طریق ترجمه کتاب منبع درآمدی برای خود به دست آورید یا می‌خواهید کتابی ترجمه کنید و با تقویت رزومه‌‌ی کاری‌‌تان احتمال به دست‌آوردن شغلی ایده‌آل را برای خود افزایش دهید یا شاید دانش‌آموز یا دانشجو هستید و قصد دارید کتابی را در اوقات فراغت خود بخوانید، ترجمه کنید و از آن لذت ببرید.
افرادی که در بازار کار ترجمه فعالیت می‌کنند، در زمینه‌های مختلفی ترجمه انجام می‌دهند. مثلا ترجمه ویدیو، ترجمه کتاب، ترجمه مقاله و … یکی از محبوب‌ترین فعالیت‌های مترجم‌ها ترجمه کتاب است.
در ابتدا باید بگویم برای ترجمه کتاب برخورداری از سطح زبان انگلیسی خوب شرط لازم است ولی کافی نیست. شما باید با اصول و فنون ترجمه به طور کامل آشنا شوید. در این مطلب سعی می‌کنیم شما را با قواعد کلی و مراحل ترجمه کتاب آشنا کنیم و همین طور به سوالات شما در این رابطه پاسخ خواهیم داد.
ترجمه یک کتاب از انگلیسی به فارسی فرآیندی است که به چند عامل بستگی دارد. حجم کتاب، موضوع آن و تسلط شما بر موضوع تخصصی کتاب تعیین می‌کند که چه‌قدر برای ترجمه کتابی که انتخاب کرده‌اید تلاش کنید
مراحل ترجمه کتاب
گام صفر: انتخاب کتاب برای ترجمه
ممکن است فردی به شما مراجعه کند و تقاضا کند کتابی را برایش ترجمه کنید. در این حالت شما در انتخاب کتاب تاثیرگذار نیستید و باید به مرحله 1 بروید. ولی اگر می‌خواهید کتابی برای خودتان از انگلیسی به فارسی ترجمه کنید حتما به نکات زیر توجه کنید:
- بهتر است کتابی را انتخاب کنید که ترجمه نشده باشد. معمولا کتاب‌هایی که کمتر از شش ماه از چاپشان می‌گذرد ترجمه نشده‌اند. اگر کتاب مورد نظرتان عمر طولانی‌تری دارد کارتان سخت‌تر می‌شود. اولین کار این است که به سایت کتابخانه ملی بروید و نام کتاب یا ترجمه آن را جست‌وجو کنید. با مراجعه به سایت فیپا نیز می‌توانید اطلاعات لازم درباره کتاب موردنظرتان را بیابید اگر در این دو سایت چیزی پیدا نشد، احتمالا آن کتاب ترجمه نشده است.
البته اگر کسی درحال ترجمه کتابی باشد که شما هم برگزیده‌اید، در این شرایط باید به راه‌های دیگری از جمله پرس‌وجو از انتشارات‌ها، افراد مطلع و دوستان بسنده کنید. جست‌وجوی نام کتاب در اینترنت هم می‌تواند کمک کند. این روزها باب شده‌است که قبل از نهایی شدن ترجمه کتاب‌ها، آن‌ها را پیش فروش می‌کنند.
اگر تمام این کارها را انجام داده‌اید و چیزی پیدا نکردید، تقریبا خیالتان راحت است که کتابی ترجمه نشده را انتخاب کرده‌اید. بنابراین به مرحله بعد بروید و در مورد زمان‌بندی ترجمه کتاب فکر کنید.
- نکته مهم دیگر این است که بدانید علت انتخابتان چه بوده است؟ آیا به دنبال فروش بالا هستید؟ یا می‌خواهید با این ترجمه رزومه خود را قوی کنید؟ یا محتوای کتاب برایتان جذاب و مفید بوده و می‌خواهید آن را با دیگران هم به اشتراک بگذارید؟
در کل سعی کنید هنگام انتخاب کتاب مناسب برای ترجمه اطلاعات کلی و مفیدی درباره کتاب پیدا کنید و میزان سخت یا آسان بودن متن آن را بسنجید تا بتوانید تصمیم‌گیری کنید آیا ترجمه آن کتاب در حد توانایی‌های شما هست یا خیر. گاه مطالعه خلاصه کتاب یا نقد و بررسی‌های آن در سایت‌های خارجی اطلاعات مناسبی در اختیار شما قرار می‌دهد.
برای آشنایی با سبک نوشتار نویسنده کتاب می‌توانید سری به وبسایت او بزنید تا متوجه شوید چه نوع کتاب هایی می نویسد و سبک نوشتار او چگونه است. همچنین بعضی اوقات خواندن بیوگرافی نویسنده یا نوشته کوتاه پشت کتاب اطلاعات زیادی در اختیار شما قرار می دهد. سعی کنید سبک اصلی نویسنده کتاب را به دست آورید و به بهترین نحو ممکن کتاب را به زبان خودتان ولی با حفظ سبک نویسنده اصلی، بازنویسی کنید.
اگر می‌خواهید کتابی ترجمه کنید و هنوز نتوانسته‌اید کتاب مناسبی پیدا کنید، به مطالب زیر نگاهی بیندازید. در این مطالب ما کتاب‌های خوبی برای ترجمه معرفی کرده‌ایم.
پیشنهاد کتاب‌های مناسب برای ترجمه در حوزه‌های مختلف
- پیشنهاد کتاب‌های تربیت و روانشناسی کودکان و نوجوانان برای ترجمه
- پیشنهاد کتاب‌های مالی و اقتصادی برای ترجمه
- معرفی کتاب‌های بیت‌کوین و رمز ارز مناسب ترجمه
- معرفی کتاب‌های استارتاپ و کارآفرينی برای ترجمه
- پیشنهاد کتاب‌های بازاریابی و برندسازی مناسب ترجمه
- پیشنهاد کتاب‌های روانشناسی برای ترجمه
- پیشنهاد کتاب‌های کامپیوتر و فناوری برای ترجمه
- پیشنهاد کتاب‌های مدیریت برای ترجمه
گام یک: تعیین زمان‌بندی ترجمه کتاب
پیش از همه چیز بازه زمانی که کار باید در آن تکمیل شود را مشخص کنید. فرقی ندارد که برای چاپ کتابتان با یک ناشر همکاری می‌کنید، برای مشتری ترجمه کتاب از انگلیسی به فارسی را پذیرفته‌اید یا خودتان به صورت مستقل تصمیم به انتشار آن دارید، در هر حالت یک بازه زمانی منطقی را در نظر بگیرید اگر مشتری پیشنهاد شما را پذیرفت، ترجمه کتاب را شروع کنید اما اگر قبول نکرد از انجام ترجمه آن کتاب خود داری کنید. به خاطر داشته باشید قبول نکردن کار خیلی بهتر از دیر تحویل دادن آن است، چون اگر کارتان را دیرتر از موعد به مشتری تحویل دهید، مطمئن باشید آن مشتری را از دست می‌دهید.
ناشران نسبت به تحویل به موقع ترجمه کتاب بسیار حساس هستند. در نظر داشته باشید قبل از آنکه بتوانید کتابی را که ترجمه کرده‌اید در قفسه‌های کتاب فروشی‌ها ببینید،حداقل یک نفر باید ترجمه شما را اصلاح و بازبینی کند و زمان زیادی را نیز در چاپخانه بگذراند. پس اگر کارتان را به موقع تحویل ندهید کل روند نشر کتاب به تاخیر می‌افتد که هزینه بسیار زیادی برای مشتریتان خواهد داشت و در نتیجه برای ترجمه کتاب های بعدی اصلا به سراغ شما نمی‌ایند.
گام دو: اخذ مجوز از نویسنده یا ناشر اصلی کتاب
بعد از انتخاب کتاب ممکن است از خود بپرسید آیا برای ترجمه این کتاب باید از نویسنده آن اجازه بگیرم ؟
از نظر اخلاقی باید اجازه بگیرید. با جست‌وجویی ساده در گوگل می‌توانید راه‌های ارتباطی با نویسنده کتاب را پیدا کنید و برای او دلایل خود برای ترجمه کتاب را شرح دهید. معمولا نویسندگان به ناشران واگذار می‌کنند که به شما اجازه ترجمه بدهند یا خیر. پس باید مذاکره‌ای نیز با ناشران انجام دهید. در اکثر مواقع به علت قوانین سختی که علیه کشور ما وجود دارد، کم بودن تعداد چاپ کتاب‌ها و همین‌طور پایین بودن سطح مطالعه در ایران، آن‌ها از همکاری با ما امتناع می‌کنند. درنهایت این را بدانید خودتان به‌تنهایی می‌توانید وارد مذاکره شوید ولی اگر از طریق انتشارات اقدام کنید، احتمالا نتیجه بهتری کسب‌خواهید کرد.
گام سه: ترجمه کتاب
سعی کنید مطالب را به صورت کاملا روان ترجمه کنید. جالب است بدانید یکی از مشکلات اساسی مترجم‌ها به ویژه مترجم‌های تازه‌کار آن است که مطالب را تحت‌الفظی ترجمه می‌کنند و همین باعث کاهش کیفیت کارشان می‌شود. لازم نیست مطالب کتاب را به صورت کاملا تحت‌الفظی ترجمه کنید و بارها یک مفهوم را با کلمه‌های یکسان تکرار کنید. این نکته را به خاطر داشته باشید که در هنگام ترجمه کتاب، درواقع درحال بازنویسی مطالب به زبان خودتان هستید. بهتر است از معیارهای ارزیابی کیفیت ترجمه نیز استفاده کنید و کیفیت ترجمه خود را افزایش دهید.
پس شما باید مطالب کتاب را ساده و روان ترجمه کنید و لحن نویسنده را نیز حفظ کنید. همچنین حواس‌تان باشد که تغییر زیادی در مطالب ایجاد نکنید. به طور کلی مترجم‌ها نباید مطالبی را به متن اضافه کنند یا نکاتی از آن کم کنند اما گاهی برای راحت‌تر کردن فهم مطالب، مترجم می‌تواند حداکثر به میزان پنج درصد تغییراتی در متن به وجود آورد. نکاتی که مترجم‌های حرفه‌ای رعایت می‌کنند نیز به شما کمک می‌کند تا ترجمه‌‌های بهتری ارائه دهید.
علاوه بر این برای سرعت بخشیدن به فرایند ترجمه کتاب می‌توانید از لغت‌نامه خودتان استفاده کنید! در هر کتاب تعدادی کلمه وجود دارند که به دفعات در سراسر متن تکرار می‌شوند. بهتر است لغت‌نامه‌ای برای خود تهیه کنید و این کلمات را به همراه ترجمه‌ای که برای‌شان در نظر گرفته‌اید آن‌جا یادداشت کنید. در این صورت هرگاه طی ترجمه کتاب به آن کلمات برخوردید به راحتی می‌توانید تشخیص دهید که از چه ترجمه‌ای برای آن‌ها استفاده کنید. با انجام این کار هم زمان خود را ذخیره می‌کنید و هم به صورت روان و یک‌دست ترجمه می‌کنید و کیفیت کارتان را افزایش می‌دهید. برای به وجود آوردن این لغت‌نامه می‌توانید از قسمت کلیپ‌برد (clipboard) در نرم‌افزار ورد استفاده کنید.
با این حال اگر دوست دارید عملکرد خود را در بازار ترجمه بهبود ببخشید و از سایر مترجم‌ها پیشی بگیرید بهتر است در دوره‌های آموزش ترجمه انگلیسی به فارسی شرکت کنید و اطلاعات و مهارت خود را افزایش دهید.
گام چهار: ویراستاری کتاب
ویراستاری یکی از مهم‌ترین بخش‌های ترجمه کتاب است. در حقیقت ویراستاری، محتوای کتاب را برای خواننده جذاب و دلنشین می‌کند. همین امر سبب ماندگاری کتابی می‌شود که ترجمه کرده‌اید. ویراستاری کردن کتاب مهارت مهمی است که هم به دانش کافی نیاز دارد و هم به تجربه. پس بهتر است فردی با مهارت و تجربه کافی این بخش را برایتان انجام دهد.
گام پنج: طراحی جلد و صفحه‌آرایی
طراحی جلد کتاب کاری هنری و تخصصی محسوب می‌شود و به شدت بر میزان فروش کتابتان تاثیر می‌گذارد. طراحی جلد کتاب را می‌توان با نرم‌افزار‌های مختلف پردازش تصویر از جمله فوتوشاپ انجام داد اما پیشنهاد می‌کنیم آن را به فردی متخصص بسپارید تا کتابتان جذاب‌تر شود.
افرادی که به صورت حرفه‌ای کار صفحه‌آرایی کتاب را انجام می‌دهند، معمولا از نرم‌افزار ایندیزاین استفاده می‌کنند. خودتان نیز می‌توانید این کار را انجام دهید ولی باز هم مانند قسمت قبل به شما پیشنهاد می‌کنیم صفحه آرایی کتابتان را به افراد متخصص در این حوزه بسپارید.
گام شش: اخذ شابک، مجوز ارشاد و فیپا
شابک
شماره استاندارد بین‌المللی کتاب (شابک)، یک کد 13 رقمی است که به هر کتاب نسبت داده‌می‌شود. شابک برای کتاب ثابت می‌ماند و با تجدید چاپ کتاب تغییر نمی‌کند. این کد 13 رقمی را باید از اداره شابک دریافت کنید و پس از چاپ کتاب نیز باید 5 جلد از آن را به این اداره تحویل دهید.
فیپا
فیپا مخفف فهرست نویسی پیش از انتظار است و شامل اطلاعاتی است که در پشت صفحه عنوان کتاب چاپ می‌شود. در ایران اداره كل پردازش و سازماندهي سازمان اسناد و كتابخانه ملي مسئول مستقيم صدور فيپا هستند. برای دریافت فیپا باید موارد زیر را به کتابخانه ملی تحویل دهید.
- شابک
- پرینت کتاب
- فایل کتاب در سی‌دی
- فرم تکمیل شده در خواست فهرست نویسی
مجوز ارشاد
برای دریافت مجوز از ارشاد باید شابک، فیپا، پرینت کتاب، فایل سی‌دی کتاب و طرح جلد آن را باید به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال کنید تا مجوز چاپ کتاب برای شما صادر شود. باید بدانید بعد از اینکه کتاب به چاپ رسید، نویسنده باید 4 جلد از آن را برای تایید به وزارت ارشاد ارسال کند.
برای دریافت مجوزهای لازم و چاپ کتاب می‌توانید با ناشران همکاری کنید یا به صورت ناشر مولف اقدام کنید.
گام هفت: چاپ کتاب ترجمه شده
برای چاپ کتاب دو راه پیش روی شما است؛ چاپ دیجیتال و چاپ آفست. بسته به نیاز و هدف خود یکی از این دو روش را انتخاب کنید.
چاپ آفست زمانی برای شما مناسب است که بخواهید 1000 نسخه یا بیشتر از کتاب ترجمه شده خود چاپ کنید. چاپ آفست کیفیت بالاتری دارد و هزینه‌های آن نسبت به چاپ دیجیتال کمتر است.
چاپ دیجیتال در مواردی کاربرد دارد که بخواهید تعداد کمتری از کتابتان چاپ کنید. در چاپ دیجیتال هیچ محدودیتی ندارید. می‌توانید حتی تعداد انگشت شماری از کتاب را چاپ کنید. در چاپ دیجیتال ممکن است کمی کیفیت چاپ کمتر از چاپ آفست باشد ولی با پیشرفت تجهیزات چاپ، این نوع چاپ هم کیفیت قابل قبول و بسیار خوبی دارد. هزینه‌های چاپ دیجیتال به ازای هر نسخه از کتاب ترجمه شده کمی بیشتر است ولی چون شما را محدود به چاپ تعداد زیاد از کتاب نمی‌کند، ارزشش را دارد.
چگونه گسترده و حرفه‌ای ترجمه کنیم؟
از این مطلب انتظار معجزه نداشته باشید و فکر نکنید یک شبه می‌توانید مشتری پیدا کنید. این مطلب تجربه مترجمان کتاب‌های موفق در این زمینه است که برای شما گردآوری شده است.
1. تجربه کاری
اگر در زمینه ترجمه تجربه دارید، به خصوص در زمینه تبلیغات تجاری یا سایر فعالیت‌هایی که نیاز به خلاقیت دارند، برای پیدا کردن کار چندان با مشکل مواجه نمی‌شوید. به خاطر داشته باشید بازار کاری ترجمه کتاب بخش حاشیه
ای و کوچک بازار است که بر یک نیاز ویژه متمرکز شده‌است. بنابراین ممکن است وارد شدن به بازار آن مشکل باشد.
2. ترجمه کتاب در وبسایت ببیل کلاب
اگر واقعا می‌خواهید در زمینه ترجمه کتاب تجربه کسب کنید، می‌توانید در وبسایت ببیل کلاب، کتاب ترجمه کنید. نویسندگان کتاب‌های خود را در این وبسایت ارسال می‌کنند و مترجمان می‌توانند ترجمه کتاب به زبان دیگری را به نویسنده آن پیشنهاد دهند. در این وبسایت کتاب‌ها به صورت رایگان ترجمه می‌شوند و پس از انجام کار، اگر کتاب ترجمه شده به فروش برسد، نویسنده کتاب، مترجم و وبسایت ببیل کلاب حق امتیاز فروش کتاب را به اشتراک می‌گذارند. توجه داشته باشید کار کردن در ببیل کلاب برای کسانی که مترجم حرفه‌ای هستند و وقت آزاد زیادی ندارند پیشنهاد نمی‌شود.
از جمله ایرادهای ببیل کلاب این است که ممکن است با وجود تلاشتان برای ترجمه کتاب، کتاب‌ها به فروش نرسند و درآمدی برایتان نداشته باشد. از جمله مزایای استفاده از این وبسایت این است که از ترجمه کردن کتاب تجربه زیادی به دست می‌آورید و اسم شما به عنوان مترجم روی جلد کتاب‌هایی که در وبسایت های بزرگ و معتبری مثل آمازون، کوبو یا سکربید برای فروش گذاشته می‌شوند ذکر می‌شود.
3.ارتباط با نویسندگان
با نویسندگان مستقل دیگر ارتباط داشته باشید. لینکدین می‌تواند محل خوبی برای پیدا کردن نویسندگان مستقل باشد. همچنین می‌توانید آن‌ها را در انجمن‌های نویسندگان پیدا کنید. به عنوان یک مترجم کتاب اگر سعی کنید با نویسندگان مختلف در ارتباط باشید، می‌توانید ترجمه کتاب‌هایشان را برعهده بگیرید.
4. نمونه کار
اگر تجربه ترجمه کتاب دارید می‌توانید لیستی از کتاب‌هایی که تاکنون ترجمه کرده‌اید تهیه کنید. در این لیست نام نویسنده کتاب، نام انتشارات، عنوان اصلی و عنوان ترجمه شده کتاب و تاریخ انتشار کتاب را بنویسید. این لیست در چند ثانیه به مشتری شما دید کلی نسبت به سابقه کاری شما می‌دهد.
در این مطلب سعی کردیم شما را با روند ترجمه کتاب به صورت کلی آشنا کنیم و راه‌هایی ارائه دهیم که به شما کمک کند به عنوان مترجم کتاب فعالیت کنید. این راهنمایی ها برای مترجم‌های آقای‌مترجم مفید بوده و توانسته‌اند با استفاده از این راهکارها و راهکارهای دیگری که در کلاس‌های آموزش ترجمه به مترجم‌ها ارائه می‌شود در این زمینه موفق باشند.
اگر شما نیز می‌خواهید به تسلط کامل در ترجمه کتاب برسید و از این طریق مقدمه‌ی پیشرفت‌های کاری خود را رقم بزنید به مطالب، نکات و راهنمایی‌‌های بیشتری نیاز دارید. پیشنهاد ما این است که با ثبت‌نام در کلاس‌ها یا وبینارهای آموزش ترجمه مهارت خود در زمینه ترجمه را به بالاترین سطح ممکن ارتقا دهید.
همچنین اگر فرصت کافی برای ترجمه کتاب ندارید، کارشناسان آقای مترجم هم در انتخاب کتاب به شما کمک می‌کنند و هم ترجمه کتاب موردنظرتان را برای شما انجام می‌دهند. بدین منظور لطفا سفارش ترجمه کتاب را وارد کنید.
