شاید با دیدن موضوع این مطلب تعجب کرده باشید و سؤال‌های زیادی ذهنتان را درگیر کرده باشد یا شاید اکنون به خود می‌گویید: «مگر آموزش زبان به نوزادان و خردسالان امکان‌پذیر است؟ چگونه می‌توان به بچه‌ای که هنوز زبان مادری‌اش را نمی‌فهمد زبان دیگری آموخت؟ اصلاً تواناییش را دارد؟!»
بسیاری از والدین با شنیدن این صحبت‌ها از فراهم آوردن شرایط لازم برای آموزش بیش از یک زبان به کودک خود منصرف می‌شوند. آن‌ها شنیده‌اند که با این کار کودک دچار سردرگمی و تأخیر در تکلم می‌شود.
در این مطلب سعی بر این است که این موضوع را از زوایای متعددی بررسی کنیم و برخی فرضیه‌ها، سؤال‌ها و افکار نادرست در این مورد را بیان کرده و آن‌ها را بررسی کنیم. در ادامه برخی نکات درباره‌ی آموزش زبان به نوزادان و خردسالان نیز بیان می‌شود.
بهترین سن آموزش زبان
در مباحث زبان‌شناسی و در میان نظریه‌های اصل پیدایش زبان، نظریه‌ای به نام منبع ژنتیکی وجود دارد. این نظریه بیان می‌کند که انسان به طور ذاتی و ژنتیکی از بدو تولد شروع به یادگیری زبان و صحبت کردن به وسیله‌ی آن می‌کند و این عمل بر عهده‌ی بخش مشخصی از مغز است که تا قبل از سنین بلوغ فعال است و پس از آن به اصطلاح خاموش می‌شود.
بدین معنا که هرچه از بدو تولد فاصله می‌گیریم، امکان صحبت کردن یک زبان توسط فرد به صورت بومی (native) به صفر گرایش پیدا می‌کند و یادگیری سخت‌تر می‌شود. برخلاف تصوری که از ذهن نوزاد می‌شد که ذهن نوزاد تازه به دنیا آمده مانند صفحه‌ای سفید است، بر اساس این نظریه ذهن نوزاد طبق شواهد و آزمایش‌های انجام شده کاملاً از قبل برنامه ریزی شده است که بررسی و اثبات آن از محدوده‌ی بحث ما خارج است.
جورج یول (George Yule) در کتاب خود به نام مطالعه‌ی زبان (The Study of Language) در فصل 13 و 14 درباره‌ی بهترین سن یادگیری زبان اول و دوم می‌پردازد. او بیان می‌کند که بر اساس نظریه‌ی منبع ژنتیکی بهترین سن برای یادگیری زبان دوم سنین قبل از بلوغ (حدود 9 یا 10 سالگی) است؛ به این علت که تا سن 10 سالگی کودک بر گفتار، نوشتار و قواعد زبان خود تا حدودی مسلط شده است و می‌تواند به مباحث زبان یا زبان‌های دیگری بپردازد.
بنابراین اگر انسان تا قبل از دوران بلوغ در معرض زبان قرار نگیرد امکان یادگیری رفته رفته سخت‌تر می‌شود.
سؤال‌های متداول درباره‌ی آموزش زبان به نوزادان و خردسالان
در این بخش به بررسی برخی سؤال‌های مطرح شده از سوی والدین و برخی تفکرات نادرست آن‌ها در این زمینه می‌پردازیم:
1. آیا آموزش زبان در سنین نوزادی و خردسالی کمی زود نیست؟
هیچگاه آموزش زبان به فرزندتان دیر نیست. بچه‌ها شعرها، آهنگ‌ها و قصه‌ها را دوست دارند. آن‌ها به طور طبیعی زبان را فرامی‌گیرند.
بیشتر متخصصان بر این باورند که دوران خردسالی بهترین زمان برای یادگیری زبان دوم است. ذهن نوزاد از بدو تولد تا سنین دو یا سه سالگی مانند یک اسفنج عمل می‌کند. همچنین بهترین زمان برای والدین است تا به فرزند خود زبان بیاموزند. والدین و بقیه بزرگ‌ترها به طور طبیعی با نوزادان و خردسالان نسبت به بچه‌های بزرگ‌تر آرام و شمرده‌تر حرف می‌زنند. آن‌ها نیز اغلب به تکرار کردن کلمه‌ها و عبارت‌ها تمایل دارند. تکرار کردن امری مهم در یادگیری زبان است.
2. چگونه بچه‌ی من زبان یاد می‌گیرد؟
بچه‌ها از راه‌های مختلفی زبان یاد می‌گیرند. مهم‌ترین آن‌ها شنیدن است. هرچه بیشتر کلمه بشنوند، بیشتر کلمه یاد می‌گیرند. همچنین از طریق مشاهده و تقلید کردن نیز می‌آموزند. وقتی که با فرزندتان بازی می‌کنید، او سعی می‌کند بیاموزد تا بتواند اشیا را با آن‌ها توصیف کند. معمولاً مهدهای زبان و آموزشگاه‌ها در زبان آموزی فرزندتان به وسیله‌ی آهنگ‌ها، بازی‌ها و شعرها به شما کمک می‌کنند.
3. چه مدت با آن‌ها تمرین کنیم؟
یادگیری زبان را بخشی از فعالیت‌های روزانه‌ی فرزند خود قرار دهید. هر زمان که می‌دانید با او به زبان انگلیسی آواز بخوانید، شعر بخوانید یا بازی کنید. مثلا هنگامی که پوشکش را عوض می‌کنید یا او را به حمام برده‌اید با او به انگلیسی شعر بخوانید یا هنگام خوابیدن برایش قصه بگویید.
آموزش زبان را به عنوان بازی در نظر بگیرید نه به عنوان درس دادن. نوزادان خودشان به ما می‌فهمانند که چه زمانی خسته شده‌اند، حوصله‌شان سررفته است یا گرسنه هستند. هنگامی که نوزادتان چشمانش را می‌مالد، گریه می‌کند یا چهار دست و پا فرار می‌کند، نشان دهنده‌ی این است که احتمالا نوزادتان برای فعالیت جدیدی آماده است. این کار خیلی مهم است که نوزاد را بیش از حد تحریک نکنید.
4. آیا فرزند من در یادگیری زبان اولش (زبان مادری) دچار سردرگمی می‌شود؟
بسیاری از والدین هراس از این دارند که فرزندشان با یادگیری دو زبان به طور هم‌زمان دچار گیجی و سردرگمی می‌شوند. تحقیقات نشان داده است که نوزاد می‌تواند هم‌زمان چندین زبان را یاد بگیرد.
در خانواده‌هایی که دو زبانه‌اند، یکی از والدین به یک زبان و دیگری به زبان دیگر صحبت می‌کند. برخی مواقع آن‌ها یک زبان را به عنوان زبان «بومی» انتخاب می‌کنند اگرچه کودکان بر اساس آن چیزی که اغلب می‌شنوند تصمیم می‌گیرند. باید هرکاری را که طبیعی‌تر است و به شما احساس راحتی بیشتری می‌دهد انجام دهید. تعامل داشتن با نوزادتان با هر دو زبان اصلی‌ترین راه است. هیچگاه نگذارید که تلویزیون جای شما را بگیرد.
5. چرا کودک من صحبت نمی‌کند؟
متخصصان معتقدند نوزادان حدود 6 ماه قبل از این که ادراکات خود را بیان کنند زبان را می‌فهمند. اساساً نوزادتان به صداها و کلمه‌ها گوش می‌دهد. هنگامی که با نوزادتان صحبت می‌کنید، برایش شعر یا کتاب می‌خوانید، او گوش می‌دهد و لبخند می‌زند.
روزی نوزادتان شگفت زدتان خواهد کرد. او با شما هم‌خوانی می‌کند یا به شیئی اشاره می‌کند و نام صحیحش را تلفظ می‌کند و آن موقع است که شما می‌فهمید که او تمام این مدت فقط گوش می‌داده است!
هیچ وقت فرزندتان را با فرزندان بقیه مقایسه نکنید. هر کودکی سرعت یادگیری خودش را دارد. در این سن این گونه انتظارها بی‌جا و ناعادلانه است. به یاد داشته باشید که نوزادان خیلی چیزها را یک جا یاد می‌گیرند. هنگامی که نوزاد شما شروع به راه رفتن می‌کند ممکن است برای مدتی صحبت نکند. این بدین معنا نیست که شما از شعر یا کتاب خواندن برای او دست بکشید.
6. آیا نوزاد من از اشتباهات زبانی من تبعیت می‌کند و آن‌ها را یاد می‌گیرد؟
نگران این نباشید که سطح زبانتان بالا نیست. شما هنوز بهترین معلم هستید! نوزادان عاشق صدای والدین خود هستند.
نکته‌هایی در رابطه با آموزش زبان به نوزادان و خردسالان
در رابطه با آموزش زبان به نوزادان و خردسالان نکته‌های زیر را حتماً مد نظر داشته باشید:
• آن‌ها اصولاً کنجکاو هستند و با کشف کردن (اغلب با استفاده تمام حواس خود) یاد می‌گیرند.
• تا جایی که ذهنشان اجازه دهد اتقاق‌های روز قبل و حداکثر سه تصویری که با دیدن یاد گرفته‌اند را به یاد می‌آورند. حتی می‌توانند تشخیص دهند که چه قسمتی از تصویر ناپدید شده است.
• آن‌ها به وسیله‌ی جمله‌های کوتاه صحبت می‌کنند. (4تا 6 کلمه)
• آن‌ها به درستی ضمیرهای شخصی را به کار می‌برند.
• آن‌ها دایره‌ی واژگانی حدود 300 کلمه دارند.
• آن‌ها به داستان‌های کوتاه گوش می‌دهند و قادر به پیروی از دستور کارها هستند.
• آن‌ها قادر به توصیف تصاویر هستند.
• آن‌ها در نام‌گذاری و لقب دادن خوب عمل می‌کنند.
کلام پایانی در خصوص آموزش زبان به نوزادان و خردسالان
در این مطلب سعی بر آن بود که خلاصه‌ای از سؤال‌های موجود در ذهن والدین درباره‌ی آموزش زبان به نوزادان و خردسالان و نکته‌هایی راجع به این مسئله مطرح شد. توصیه می‌شود طبق مباحثی که مطرح شد آموزش زبان به نوزاد یا کودک خود را تا قبل از سنین بلوغ شروع کنید. هم چنین می‌توانید در وب سایت آقای مترجم روش‌های آموزش زبان انگلیسی برای کودکان را بیاموزید.
منبع: English Club
